W niniejszym opisie proponujemy Państwu trasę turystyczną, która omija drogę Warszawa – Poznań (E 30), aczkolwiek taką, z którą możemy zwiedzić wiele ciekawych miejsc, poznać historię, oraz dowiedzieć się o lokalnych atutach miejscowości, przez które przejeżdżamy. Proponowana trasa będzie przebiegała z Warszawy przez Błonie, Zosin, Sochaczew, Łowicz, Zduny, Bedlno, Kutno, Włodawę, Koło, Konin, Słupce, Wrześnię, Kostrzyń do Poznania. Prócz wymienionych miejscowości postaramy się państwu przybliżyć inne, ciekawe i warte zobaczenia.
Pierwszą z nich jest Ożarów Mazowiecki. Pierwszym interesującym miejscem, które warte jest polecenia, jest Dworek Reicherów, parterowy, klasyczny dwór zbudowany w XIX wieku, murowany, wzniesiony na planie prostokąta. Parterowy o 7 osiach i podpiwniczony. Od frontu ma nowszy drewniany przed Sionek, w elewacji bocznej, również nowszy czterosuwowy ganek a od ogrodu Taras. Obok stoi połączona z dworem oficyna, pochodząca z czasów jego budowy.
Będąc w Ożarowie Mazowieckim warto również odwiedzić park , który tak jak Dworek pochodzi z XIX wieku. Można to zobaczyć bo mimiki przyrody: wiąz szypułkowy i jesion wyniosły. Innym pomnikiem przyrody jest leszczyna turecka, znajduje się w południowej części parku, stanowiącej skwery publiczne z nowymi ciągami komunikacyjnymi.
3 km dalej znajduje się miejscowość Ołtarzew. Jest to miejsce historyczne, 13 – 14 września 1939 r. odbywały się tu walki armii „Łódź” i „Modlin”. W miejscowości znajduje się cmentarz poległych żołnierzy, między innymi grób Mariana Buczka, który zginął niedaleko miasta 10 września 1939 r.
Jedziemy na Błonie.
W odległości 28 km od Warszawy znajduje się miejscowość Błonie, jest to miejsce w którym znajdziemy bardzo dużo ciekawych zabytków. Wczesna gotycki kościół pod wezwaniem Trójcy świętej z 1257 roku, przebudowany w czasach baroku, dzwonnica z XVIII wieku. Kolejnym miejscem godnym polecenia jest Ratusz klasyczny z 1842 r. projektu Henryka Marca niego, architekta pochodzenia włoskiego, 1 z najlepszych polskich Architektów pierwszej połowy XIX wieku. polecamy również cmentarz Żydowski z XIX wieku, oraz cmentarz parafialny założony w 1760 r.
Zachęcamy również do obejrzenia dworku Poniatówka z przełomu XVIII i XIX wieku. Była to letnia rezydencja księcia Józefa Poniatowskiego. Grodzisko – w miejscu dawnego kasztelańskiego grodu. Podczas prac archeologicznych odnaleziono na nim relikty ceglanego budynku ze śladami charakterystycznej dla 2. ćwierci XIII wieku obróbki na cięciami ukośnymi lub wiodęłkę. Fundatorem mógł być książę Konrad Mazowiecki lub jego syn Siemowit.
Dalej jadąc trasą 92 skręcając na Zosin, pojedziemy w kierunku Żelazowej Woli. jest to miejscowość nad rzeką utratą, dopływem Bzury, które słynie najbardziej z tego że urodził się w nim Fryderyk Chopin (22 II 1810r.). We wsi znajduje się muzeum – Dom Urodzenia Fryderyka Chopina, który otoczony jest parkiem urządzonym w latach 1932 – 1000 dziewice 39 według projektu Franciszka Krzywdy – Polkowskiego. Na terenie parku znajduje się pomnik kompozytora wykonany przez Józefa Gosławskiego.
W dalszej kolejności dojeżdżamy do Sochaczewa, jest to jedna z najstarszych miejscowości na Mazowszu. W tej miejscowości jest kilka zabytków, głównymi na które warto zwrócić uwagę są: Zespół kościoła parafialnego pod wezwaniem Narodzenia NMP w Trojanowie przy ulicy 600-lecia 6, Kościół murowany z 1783 r., odbudowany po pożarze w latach 1916 1919, oraz dzwonnica murowana z XVIII wieku. Klasyczne kamienice miejskie przy skrzyżowaniu ulicy Warszawskiej z ulicą 1 Maja, projektu Bonifacego Witkowskiego, obiekt murowany, pobudowany w latach 1828 – 1833 przez Abrahama Szwejcera, odbudowane i nadbudowane po 1914 r. ratusz miejski – na placu Kościuszki 2, zbudowany w roku 1828, według projektu Bonifacego Witkowskiego, odbudowany po 1918 r., obecnie siedziba Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą.
REKLAMA: M. Szymański specjalista SEO i Marketingu Internetowego. Zapraszam na bezpłatny audyt SEO
Ruiny zamku książąt Mazowieckich wzniesionego około XIV W., zniszczone przez Szwedów w 1655., restaurowanego w latach 1789 – 1790, ostatecznie zburzonego przez Prusaków w 1794. roku. Został odgruzowany w latach 1935 – 36. Zespół pałacowy w Czerwonce: klasycystyczny pałac zbudowany około 1800 r. według projektu Hilarego Szpilowskiego, dobudówka w 1870, skrzydło pd.-wsch. w latach 1984-1985 – obecnie siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia; obora murowana z I poł. XIX wieku; spichlerz murowany z I poł. XIX wieku; park z I poł. XIX wieku z 500-letnim okazem dębu – pomnik przyrody. Zespół dworski w Chodakowie przy ul. Chopina 164: pobudowany w I poł. XIX wieku, przebudowany ok. 1920; park z XIX wieku.
Dwór murowany w Gawłowie przy ul. Gawłowskiej 148, pobudowany w latach 1880-1890. Obiekty cmentarza parafii św. Wawrzyńca przy ul. Traugutta 26: murowana kaplica grobowa rodziny Tomickich – z 1847 roku; murowana kaplica grobowa z poł. XIX wieku; murowana kaplica prawosławna z końca XIX wieku oraz kilkanaście zabytkowych nagrobków z XIX/XX wieku. Młyn wodny wraz z zabudową z przełomu XVII/WIX wieku w Chodakowie, przy ul. Młynarskiej 4. Zespół dworca kolejowego wykonanego według projektu Czesława Domaniewskiego przy ulicy Sienkiewicza: dworzec murowany z k. XIX w.; murowana wieża ciśnień z 1921r. dom mieszkalny na ul. Farnej 13, murowany z XIX wieku.
Jadąc w kierunku Łowicza, mijamy wieś Kompina, gdzie znajduje się zabytkowy cmentarz z II wojny światowej, miejsce pamięci poległych żołnierzy 14-15. IX 1939r., w bitwie nad Bzurą.
Witamy w Łowiczu.
Łowicz – miasto z bogatą i burzliwą historią, którego powstanie datuje się na przełom XII-XII w. Około 1214-1215 roku w Wolborzu w wyniku starań arcybiskupa Henryka Kietlicza, książęta z czterech prowincji: krakowskiej (Leszek Biały), mazowieckiej (Konrad I mazowiecki), kaliskiej (Władysław Odonic) i opolskiej (Kazimierz I opolski), wydali „przywilej immunitetowy” – dokument m.in. zatwierdzający dotychczasowe prawa kościoła gnieźnieńskiego do dóbr łowickich i grodu.
Ze względu na znaczenie Łowicza na przestrzeni dziejów wzniesiono tu szereg wartościowych dzieł architektury. Uniknięcie przez miasto ciężkich zniszczeń wojennych, jak i powojenna odbudowa czynią je jednym z najcenniejszych zespołów architektoniczno-urbanistycznych w regionie. Do najważniejszych zabytków miasta należą: Bazylika katedralna – barokowo-renesansowa, obecna forma ustalona została 1625-1658 według projektu Tomasza Poncino na bazie wcześniejszej budowli gotyckiej, częściowo zniszczona 1939, odbudowana do 1949; trójnawowe wnętrze o bardzo bogatym wystroju barokowym, liczne kaplice z XVIII w.
Zabytek będący Pomnikiem historii. Kościół pijarów – barokowy, z 1672-80, o monumentalnej rokokowej fasadzie na planie falistym; cenny zespół ołtarzy. Dawny kościół ewangelicki – klasycystyczny, wzniesiony 1838-39, z efektownym portykiem frontowym i charakterystycznym uproszczonym wystrojem wnętrza; obecnie galeria sztuki. Kościół mariawitów – neogotycki, na planie krzyża wybudowany w 1910 roku. Ratusz – klasycystyczny, wzniesiony 1825-28 według projektu Bonifacego Witkowskiego. Gmach pomisjonarski – monumentalna budowla barokowa wzniesiona w pocz. XVIII w. według projektu Tylmana z Gameren na planie pięcioboku z dziedzińcem w środku, wypalona w 1939, rozebrana do fundamentów 1940-41 z wyjątkiem skrzydła południowego, odbudowana po 1948.
Kościół Świętego Ducha – wzniesiony na pocz. XV w. w stylu gotyckim, nietynkowany, wielokrotnie przebudowywany; najstarszy zabytek sakralny miasta. Dawny kościół i klasztor dominikanów – barokowy, z poł. XVII w., po 1818 przebudowany na koszary, w l. 1948-52 gruntownie przebudowany na cele szkolne z przywróceniem pierwotnych form. Dawny zespół klasztorny bernardynów – dawny kościół gotycki wraz z barokowymi zabudowaniami klasztornymi z XVII i XVIII w., przebudowany na koszary 1818-23 oraz na cele szkolne w 1920.
Kościół i klasztor bernardynek – barokowe, wzniesione w poł. XVII w. według projektu Tomasza Poncino. Kościół św. Leonarda – w stylu polskiego renesansu, wzniesiony 1618-26. Ruiny zamku prymasowskiego – zbudowany przez arcybiskupa Jarosława Bogorię Skotnickiego ok. 1355 roku, budowla otoczona przez fosę i dzieląca się na zamek górny i dolny; zburzona przez Szwedów po 1655, częściowo odbudowana, ostatecznie opuszczona i rozebrana na pocz. XIX w. Układ urbanistyczny miasta – nietypowy i nieregularny, oparty na trzech równoległych ciągach ulic biegnących wzdłuż Bzury i łączących główne place: kwadratowy Stary Rynek i trójkątny Nowy Rynek, a także znacznie mniejszy Przyrynek.
Kierunek Arkadia.
Wyjeżdżając z Łowicza w kierunku południowo – wschodnim, 4 km dalej trafimy do miejscowości Arkadia, pierwotnie wieś Łupia (Lupya). Pierwsze wzmianki pochodzą z XV wieku. Od roku 1446 należała do kapituły łowickiej. W 1777 zakupiła ją Helena Radziwiłłowa. Książę Michał Radziwiłł stracił ją w wyniku sekwestru zaborcy. Zabytki warte odwiedzenia to: Park, założony przez Helenę Radziwiłłową, a w nim ogród romantyczny w stylu angielskim założony przez Helenę z Przeździeckich (1753-1821), żonę Michała Hieronima Radziwiłła, właściciela pobliskiego Nieborowa.
Głównym projektantem Arkadii był Szymon Bogumił Zug, część projektów była autorstwa Jana Piotra Norblina, Aleksandra Orłowskiego, Józefa Sierakowskiego, a później Henryka Ittara. Świątynia Diany, 1783r. Dom arcykapłana zbudowany w 1783r., dom murgrabiego z ok. 1800r., łuk grecki – 1785r., domek gotycki z początków XIX w., galeria arkadowa datowana na ok. 1800r., jaskinia Sybilli z ok. 1800r. Przez park przepływa rzeczka Skierniewka, która tworzy staw z dwiema wyspami. W 1945 Park w Arkadii wraz z pobliskim zespołem parkowo-pałacowym w Nieborowie stały się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.
Kutno.
Na trasie Łowicz – Kutno, również znajdziemy kilka interesujących miejsc wartych zwiedzenia, zaczniemy od miejscowości Sobota, w której znajdziemy kościół gotycko – renesansowy z pierwszej połowy XVI w., na cmentarzu drewniany kościół z pierwszej połowy XVIII w., z kolei w parku neogotyckim możemy zwiedzić zamek z drugiej połowy XIX w. Po kilku kilometrach dojeżdżamy do wsi Walewice, we wsi znajduje się pałac, zbudowany w latach 1773-1783 dla szambelana króla Stanisława Augusta Poniatowskiego – Anastazego Walewskiego.
Pałac w stylu klasycystycznym powstał nad rzeką Mrogą wg projektu Hilarego Szpilowskiego. 4 maja 1810 roku urodził się w nim syn Napoleona i Marii Walewskiej, Aleksander Colonna-Walewski, późniejszy ambasador Francji w Wielkiej Brytanii i minister spraw zagranicznych Napoleona III. W połowie XIX wieku pałac wraz z majątkiem przeszedł w ręce rodziny Grabińskich herbu Pomian, którzy byli jego właścicielami do 1945 r. wywłaszczeni na mocy dekretu o reformie rolnej. Grabińscy pałac zmodernizowali i przebudowali na przełomie XIX i XX w., założyli stadninę koni półkrwi (anglo-araby), rozwinęli hodowlę karakułów, olbrzymią hodowlę ryb (na ponad 100 ha stawów), fabrykę mączki ziemniaczanej i krochmalu.
Ostatnimi właścicielami Walewic byli szambelan papieski Stanisław Bohdan Grabiński z żoną Jadwigą z hr. Potockich, a po jego śmierci w 1930 r. ich małoletnie dzieci: Stanisław Wojciech, Maria, Władysław, Róża i Jan Grabińscy. Dalej dojedziemy do wsi Piątek, jest to geometryczny środek polski, ale prócz tego posiada ona kilka ciekawych zabytków, wśród których warto wymienić: kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, 2 poł. XV, 1740, nr rej.: 85-V-9 z 29.03.1949 oraz 81 z 8.08.1967; był pierwszą placówką duszpasterską bp. Zygmunta Choromańskiego po otrzymaniu święceń kapłańskich w 1916 r, dzwonnica, 1 poł. XIX, kościół cmentarny pw. św. Wawrzyńca, drewniany, poł. XVIII i park miejski, poł. XIX w. W połowie tej trasy trafimy do wsi Plecka Dąbrowa, tu również możemy zwiedzić kościół parafialny pw.
Zwiastowania NMP, drewniany, XVIII w. z dzwonnicą drewnianą i zespół dworski z drugiej połowy XIX w. Na naszej trasie w dalszej kolejności odwiedzimy Oporów, a tam ceglany zamek wzniesiony w stylu gotyckim w latach 1434-1449 we wsi Oporów pod Kutnem przez biskupa kujawskiego Władysława Oporowskiego. Dawniej stanowił centrum rozległych dóbr ziemskich rodu Oporowskich herbu Sulima. W 2007 wpisany do Państwowego Rejestru Muzeów. Zaczątkiem zespołu zamkowego była rycerska wieża mieszkalna, wzniesiona na początku XV w. na sztucznej wyspie, usypanej pośrodku jednej z odnóg rzeki Słudwi.
Później powstały mieszkalne budynki otaczające niewielki brukowy dziedziniec, mury obronne oraz półokrągła baszta z kaplicą na piętrze. Nad zamkiem góruje północno-zachodnia narożna wieża ozdobiona gotyckim sztyletem. Mimo wielu przebudów dokonanych w XVII, XVIII i XIX w. nastąpiły tylko niewielkie zmiany. Pozostały po nich renesansowe stropy, barokowe otwory okienne na piętrze, klasycystyczne sztukaterie. Z około 1840 pochodzi przybudówka na dziedzińcu, tzw. „kredens” oraz neogotycki portal bramy wjazdowej i taras przed mostem. Zamek otacza krajobrazowy park założony w pierwszej połowie XIX w.
Dojechaliśmy do Kutna, które należy do bardzo dawnych osad. Powstanie miejscowości z wielkim prawdopodobieństwem mogło nastąpić już w połowie XII wieku. Świadczyć o tym dokument uposażenia prepozytury łęczyckiej wydany z racji konsekracji kolegiaty w Łęczycy w 1161 roku. Zobowiązywał on między innymi mieszkańców Kutna do przekazywania dziesięciny na rzecz kolegiaty łęczyckiej.
Miasto powstało najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku, jego nazwa pierwszy pojawia się w dokumencie z 1301 r. Dokument ten wystawili Leszek, Przemysł, Kazimierz – książę Kujaw, synowi Ziemomysława w obecności trzech dostojników dworskich i innych osób, zgromadzonych z okazji jakiegoś zjazdu lub odbywania sądów we Włocławku. Na liście świadków figuruje Michał pleban Kościoła w Kutnie, dlatego też w dokumencie jest wzmianka o istnieniu miasta, nic nie mówi jednak o jego początkach. W 1386 książę Siemowit IV wydał Andrzejowi de Kutno przywilej mocą, którego jego wsie Kutno i Sieciechów, zostały zwolnione od wszelkich opłat, posługi, ciężarów, z wyjątkiem 2 groszy z każdego łanu zboża.
Mieszkańcy byli również zwolnieni od sądów ziemskich, odtąd odpowiadali tylko przed księciem. W 1386 nastąpiło nadanie wsi praw handlowych, a 46 lat później, w 1432 nadanie praw miasta. Pierwsze zapisy określające Kutno jako miasto pojawiły się w 1444 roku. Do najciekawszych, aczkolwiek nie wszystkich zabytków należą: Pałac Pocztowy – Pałac pocztowy, zwany także pałacem saskim był pałacem podróżnym króla Augusta III na drodze z Warszawy do Drezna. Budynek jest jednym z najstarszych gmachów w mieście, gdyż powstał jeszcze w XVIII wieku. 11 grudnia 1812 roku, podczas ucieczki z Rosji, w pałacu saskim zatrzymał się cesarz Napoleon Bonaparte.
Obecnie pałac jest powoli odrestaurowywany po pożarze, który uszkodził budynek w styczniu 2003 roku. Zespół Pałacowy Gierałty – Pałac właścicieli Kutna. Dziś siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej. Pałac został wybudowany między 1781 a 1785 rokiem. W 1920 roku gościł tu Charles de Gaulle. Za budynkami pałacowymi mieści się park pałacowy, obecnie im. Wiosny Ludów. Dwór Szymańskich (inne źródła podają że Szomańskich) – wybudowany w połowie XVIII w.. Obecnie restauracja i motel. Kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca – Pierwsza wzmianka o parafii pw. św. Wawrzyńca Męczennika pochodzi z 1301 i wspomina o Michale rektorze czyli proboszczu kościoła w Kutnie.
Jest to rok oficjalnie przyjęty przez władze kościelne, choć wiadomo, że musiał istnieć dużo wcześniej. Kościół pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa Męczennika – Rok założenia: 1297. Świątynia o charakterystycznej, monumentalnej sylwetce powstała w latach 1909-1911 w stylu neogotyckim według projektu Strzeżysława Bowbelskiego jako trójnawowa bazylika z transeptem. Dawny kościół garnizonowy przedwojennego 37. Pułku Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego.
Kierujemy się na Krośniewice.
Opuszczając Kutno kierujemy się na Krośniewice. Pierwsza wzmiankach o Krośniewicach jako wsi pochodzi z 1355 roku, o miejscowej parafii zaś z 1388. Dokładna data nadania praw miejskich nie jest znana, nastąpiło to przed 1420. Od momentu powstania do 1945 miejscowość w rękach prywatnych – należała do rodów: Awdańców, Szczawińskich, Włostowskich, Gomolińskich, Opackich i Rembielińskich.
Miasto znajdowało się w kluczu dóbr ziemskich z siedzibą w sąsiednim Błoniu, obecnie częściowo dzielnicy miasta, znane głównie jako ośrodek lokalnego rzemiosła. Zabytki, które tu znajdziemy to: Muzeum im. Jerzego Dunina-Borkowskiego w dawnym klasycystycznym zajeździe, pierwszym murowanym budynku miasta, państwowe muzeum od 1978. Zespół pałacowo-parkowy Rembielińskich, 2 poł. XIX wieku. Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego z 1814 roku.
Kościół w stylu neogotyckim, pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (1862-1872). Synagoga w Krośniewicach, 1 poł. XIX wieku. Budynek rządcówki (2 poł. XIX w.) – miejsce urodzin gen. broni Władysława Andersa. Następną miejscowością, którą mamy na drodze jest Kłodawa, leży na Wysoczyźnie Kłodawskiej, nad Rgilewką (dopływ Warty). W mieście znajduje się największa czynna kopalnia soli (sól kamienna, sól potasowa i sól magnezowa). Kłodawa była małą osadą przykościelną powstałą w XI w. Była miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.
Prawa miejskie uzyskała przed 1430, utraciła w 1870, w 1925 odzyskała. Znacznie zniszczona podczas wojen w XVII w. oraz podczas II wojny światowej (zginęło ponad 3 tys. mieszkańców). Na przedmieściach znajduje się cmentarzysko z okresu kultury łużyckiej. Kościoły: drewniany z 1557 i późnobarokowy (1718-1765) z byłym klasztorem karmelitów. W Kłodawie warto również odwiedzić: Ratusz Miejski – zbudowany w 1819 roku w stylu klasycystycznym z cegieł rozebranej kolegiaty Świętego Idziego. Szkoła klasztorna z XVIII wieku – początkowo pod administracją kościelną, obecnie Zespół Szkół nr 1. Drewniany kościół na cmentarzu pw. Świętych Fabiana i Sebastiana – zbudowany w 1557 roku. W latach 1847 – 1878 pełnił funkcję kościoła parafialnego.
Konsekrowany pw. Bożego Ciała, a kapłanów w nim pracujących nazywano Bożeciałkami. Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny – obecnie kościół parafialny. Wybudowany w XVIII wieku (ukończony w 1755 roku) w stylu późnobarokowym, wnętrze rokokowe. Znajduje się tam ambona w kształcie łodzi oraz kielich z 1707 roku. W roku 2011 przeszedł generalny remont. Dalej jadąc drogą 92, dojedziemy do Borysławic Kościelnych. Warto tu zatrzymać się by obejrzeć Drewniany kościół Wniebowzięcia NMP zbudowany został w 1759 r. z fundacji Antoniego Gorzeńskiego – ówczesnego właściciela wsi. Restaurowany czterokrotnie.
Orientowany, konstrukcji zrębowej, oszalowany. Jednonawowy z węższym i nieco niższym prezbiterium, zamkniętym wielobocznie. Przy nawie od północy i zachodu dwie kruchty. Strop płaski z zaokrąglonymi narożnikami. Belka tęczowa z datą budowy, napisem fundacyjnym i krucyfiksem barokowym. Chór muzyczny wsparty na czterech słupach, w części środkowej wysunięty. Dachy dwuspadowe, gontowe z zadaszeniem od zachodu.
Na nawie wieżyczka na sygnaturkę. Dwoje drzwi drewnianych z okuciami z połowy XVIII wieku. Kilka kilometrów dalej dojeżdżamy do Koła. Miasto zostało lokowane 18 lipca 1362 r. na prawie magdeburskim na wyspie rzecznej przez Kazimierza Wielkiego. Było własnością królewską. Ze względu na swe położenie nie posiadało murów, tylko przy wlotach głównych dróg stały dwie bramy: Kaliska i Toruńska. Od początku XV wieku w mieście odbywały się sejmiki generalne prowincji wielkopolskiej. Zjazdy szlachty sprzyjały rozwojowi rzemiosła i handlu.
Ostatni sejmik zebrał się w 1716 r. Zabytki, które znajdziemy w Kole to po pierwsze: Ruiny zamku. Zamek kolski – zamek został wybudowany w ostatnich latach panowania króla Kazimierza Wielkiego, jeszcze przed 1362 rokiem. Był typową gotycką fortecą, ale też siedzibą starostów kolskich. Zamek był odwiedzany przez królów polskich, a od 1433 r. odbywały się w nim zjazdy wielkopolskiej szlachty. Warownia podupadła już w XVI wieku. Do naszych czasów dotrwały jedynie ruiny budowli – fragmenty zewnętrznych murów, fundamenty wieży bramnej i dolna część drugiej wieży.
Położone nad Wartą ruiny są dziś celem letnich wycieczek nie tylko turystów, ale również mieszkańców miasta i okolic. Kolejnym zabytkiem jest Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Kościół gotycki, sięgający swymi początkami XIII wieku. Zachowany do naszych czasów pochodzi z początków XV wieku. Konsekrowany w 1409 r. i rekonsekrowany 23 czerwca 1895 r. Gmach świątyni jest z zewnątrz oszkarpowany. Kościół i klasztor bernardynów. Kompleks wybudowany w drugiej połowie XV wieku. (klasztor ufundowano w 1456 r.). Zniszczony wylewami Warty, odbudowany został w II połowie XVIII wieku. Późnobarokowy kościół powstał w latach 1773–1782.
Bogate rokokowe wyposażenie wnętrza, m.in.: siedem ołtarzy architektonicznych, cztery konfesjonały, ambona, stalle zakonne. Inne zabytki to: Ratusz miejski, Kościół ewangelicko-augsburski, Spichlerz, Kaplica Przemienienia Pańskiego i Dworzec kolejowy. Dalej docieramy do Kościelca. Najstarsza wzmianka historyczna o Kościelcu, zawarta w dokumencie z 1362 r., nazywa miejscowość Kościołem. Kamienna świątynia została wybudowana we wsi już w pierwszej połowie XII wieku, musiała więc być to już w średniowieczu duża i zamożna osada. Była własnością książęcą, a później królewską, stanowiąc centrum klucza folwarków w starostwie kolskim. W 1823 r. oddano do użytku szosę z Warszawy, która rozwidlała się tutaj na Kalisz i Poznań.
Zabytki, które polecamy do zwiedzenia to: Romański kościół św. Andrzeja Apostoła wzniesiony został w połowie XII wieku. Później był trzykrotnie gruntowanie przebudowywany, w 1600, 1760 i w pierwszej dekadzie XXI wieku. orientowany. Romańskie prezbiterium jest murowane z kostki granitowej. Część ta jest salowa, zamknięta niższą i nieco węższą apsydą. Przy części romańskiej od północy przylegają zakrystia i skarbczyk.
Po północnej stronie drogi krajowej położony jest rozległy (12 ha) park krajobrazowy z kilkoma prospektami widokowymi, założony w drugiej połowie XIX wieku. Rosną w nim m.in. dwa drzewa – pomniki przyrody: cis pospolity o obwodzie 100 cm i dąb szypułkowy o obwodzie 500 cz. Na skarpie doliny Kiełbaski znajduje się eklektyczny pałac wzniesiony przez hrabiego Kreutza. Ponadto w parku wznoszą się romantyczne ruiny, jest w nim też meczet i minaret oraz sztuczna grota wyłożona tufem wulkanicznych przywiezionym z Sycylii. Na rozwidleniu dróg wznosi się klasycystyczny zajazd pocztowy z przełomu XVIII i XIX wieku.
Składa się on z budynku mieszkalnego i dwóch pawilonów mieszczących się niegdyś stajnie, ustawionych skośnie po jego bokach. Dachy na wszystkich budynkach są czterospadowe, kryte dachówką. Obecnie w budynku mieszkalnym jest urządzona stylowa restauracja. W jednym z pawilonów mieści się filia Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu, które urządziło tutaj ciekawą salę pamiątek z ekspozycją obrazującą historię usług pocztowych. Można zobaczyć tam m.in. model pierwszego polskiego wagonu pocztowego z 1860 r., dawne aparaty telegraficzne, fragmenty ubiorów pocztylionów oraz stare dokumenty i ryciny.
Brzeźno.
Stąd kierujemy się na Brzeźno. Miejscowość jest sławna z kamieniołomów, twardego i odpornego na wietrzenie piaskowca. Było to źródło materiałów do budowy wielu kościołów romańskich. Dalej dojeżdżamy do Konina. Pierwsza wzmianka o Koninie (tj. wójcie Gosławie z Konina) pochodzi z 1293 r. Konin był początkowo osadą na wyspie wśród rozlewisk Warty strzegącą brodu, a następnie mostu (pierwsza wzmianka z 1328 r.) na szlaku między Kaliszem a Kruszwicą.
Miasto zostało zniszczone przez Krzyżaków w 1331 r., następnie odbudowane na polecenie Kazimierza Wielkiego w latach 1333–1370. Wtedy to zostało otoczone murem i stało się siedzibą powiatu sądowego (starosta rezydował w obecnie już nieistniejącym zamku), w którym odbywały się sądy szlacheckie: ziemski i grodzki (przetrwały do rozbiorów).
Miasto rozwijało się w XV i XVI w. Do najbardziej znanych zabytków Konina z pewnością należą: Słup Koniński – najstarszy znak drogowy w Europie Środkowo-Wschodniej. Mieści się przy kościele św. Bartłomieja na konińskiej Starówce. Inskrypcja na nim głosi, że został ufundowany przez komesa Piotra Włostowica w 1151 r. Kościół św. Bartłomieja, gotycki, o układzie bazylikowym, trójnawowy. Pochodzi z XIV w. Od południowej strony kaplice gotycka NMP i renesansowa koninianina Jana Zemełki, w której znajdują się bogato intarsjowane stalle z ornamentami roślinnymi, ptakami i jednorożcami oraz gotycka rzeźba Matki Boskiej z XVI wieku.
Klasztor oo. Reformatów, wybudowany w 1733 r., na planie podkowy, z wirydarzem pośrodku. Kościół św. Marii Magdaleny, wybudowany w 1727 r. Barokowy. Posiada jedną nawę i trzy późnobarokowe ołtarze z połowy XVIII w. klasycystyczny ratusz, zaprojektowany przez Andrzeja Pelletiera, został wybudowany między 1796 a 1803 na ówczesnym rynku, o średniowiecznym układzie urbanistycznym i kształcie mocno wydłużonego wrzeciona na osi północ-południe. Synagoga, wybudowana w latach 1825-1829, nawiązuje w stylu do budowli bizantyńskich.
Pierwotnie budynek stanowił bryłę na planie prostokąta. W 1883 roku do strony północnej na całej długości dobudowano dwukondygnacyjny element z przeznaczeniem na salę modlitw dla kobiet, a w części zachodniej przedsionek. Znajdowała się tam biblioteka miejska, która została przeniesiona na ulicę Dworcową. Żydowski „dom nauki” („bes medresz” – „bet ha-midrasz”) znajdujący się obok synagogi, zbudowany w 1883 roku. Obecnie znajduje się w nim oddział Miejskiej Biblioteki Publicznej. Zajazd „Pod Jelonkiem” położony na skrzyżowaniu ul. Kolskiej i 3 Maja.
Wybudowany w końcu XVIII wieku. Długi, narożnikowy, jednokondygnacyjny budynek z poddaszem posiadający skromne cechy klasycystyczne. Nad wjazdem na podwórze zachowany herb zajazdu – jelonek. Dworek Zofii Urbanowskiej, pisarki, honorowej obywatelki miasta, z 2 połowa XIX wieku. Należy zaznaczyć, że tekst ten nie zawiera wszystkich zabytkowych miejsc. Wyjechawszy z Konina trasą 92 na zachód trafimy do Golina.
Miasto to otrzymało prawa miejskie w 1330r. z rąk Władysława Łokietka i potwierdzone w 1362r przez króla Kazimierza III Wielkiego. Najbardziej znanym zabytkiem miasta jest drewniany kościół św. Jakuba Apostoła z 1765r. obok dwie kaplice, jedna z 1696r jest murowana a z drugiej strony kapliczka drewniana z XIX w. Innym miejscem godnym polecenia jest park krajobrazowy z drugiej połowy XIX w. umiejscowiony na obrzeżach miasta. Znajdziemy tam klasyczny dworek szlachecki z pierwszej połowy XIX w. Wśród innych atrakcji godnym polecenia jest kościół pw. Matki Bożej Szkaplerznej.
Dalej jadąc w kierunku zachodnim, trasą 92 dojeżdżamy do miasta Słupca, które znajduje się 70km od Poznania. Miejscami godnymi polecenia do zwiedzania są: Kościół gotycki pod wezwaniem św. Wawrzyńca z połowy XV w. Został zregotyzowany w latach 1948–1958 r. Jest on murowany z cegły w układzie polskim z wykorzystaniem kamieni narzutowych. Kościół posiada trójnawowe, halowe wnętrze ze sklepieniem gwiaździstym. W nim krucyfiks oraz rzeźba Matki Boskiej Bolesnej (XV w.), późnorenesansowy tron biskupi (początek XVII w.) oraz kropielnica gotycka (XV w.). W następnej kolejności drewniany kościół pw. św. Leonarda (XVI w.) kryty gontem. W jego wnętrzu znajduje się obraz św. Leonarda (gotyk, ok. 1460), kamienna kropielnica (1521 r.) oraz krucyfiks (ok. 1500 r.). Park miejski, ul. Parkowa, z 1867 r.
Zajazd Pocztowy w Słupcy znajduje się na ulicy Kościuszki, powstał w pierwszej połowie XIX wieku. Do obecnych czasów zachował się fragment średniowiecznych murów miejskich (ul. Kościuszki), zbudowanych w latach 1375–1382 i rozebranych w latach 1880–1887, oraz budynek dawnej synagogi z połowy XIX w. (ul. Bożnicza 11). Nie zachowała się w Słupcy cerkiew, która została rozebrana w roku 1928.
Strzałkowo.
Cztery kilometry za Słupcą dojedziemy do wsi Strzałkowo. We wsi znajduje się kościół św. Doroty z 1934 roku według projektu Stefana Cybichowskiego. Kolejnym obiektem zabytkowym Strzałkowa jest park dworski z połowy XIX w. wpisany do krajowego rejestru zabytków. Na terenie gminy znajduje się Cmentarz jeńców wojennych i internowanych pod Strzałkowem, dawniej stanowiący część obozu dla jeńców, ulokowanego na polach przy drodze krajowej nr 92 (do cmentarza można dojechać polną drogą z trasy 92 – ok. 1 km), w kierunku na Poznań, wpisany do Krajowej Ewidencji Zabytków.
Dalej kierując się trasą 92, dojeżdżamy do miasta Września, położonego 50 km od Poznania. We Wrześni o której pierwsze wzmianki w kronikach datuje się na 1256r., możemy zobaczyć wiele interesujących miejsc. Historyczny układ urbanistyczny z XIV-XIX w. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny) z połowy XV w., przebudowywany w 1792 i 1881-87, ul. Kościelna 7. Kościół Świętego Ducha (neogotycki poewangelicki) z 1894, ul. Kościuszki 27. Kościół Świętego Krzyża (drewniany) z 1664, ul. Świętokrzyska 18. Cmentarz Farny, ul. Gnieźnieńska.
Zespół pałacowy, ul. Opieszyn: pałac z 1870 i park, obecnie miejski z XVIII-XIX w. Ratusz z 1909-1910, ul. Ratuszowa 1. Willa starosty z 1913-15, ul. Chopina 9, szkoła z połowy XIX w. (budynek Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich), ul. Dzieci Wrzesińskich 2, wozownia w zespole koszar z 1910, ul. Kościuszki. Dale kierując się na Poznań dojedziemy do wsi Podstolice, słynącej z najstarszych parafii z archidiecezji krakowskiej (1921). Kościół pw. Ducha Świętego wybudowano w 1870 roku na miejscu poprzedniego, z którego przeniesiono trzy ołtarze.
W ostatnich latach dokonano wielu prac konserwacyjnych. Na terenie parafii znajdują się cmentarze: przykościelny, choleryczny i parafialny oraz szereg zabytków. Ostatnią z większych miejscowości na trasie do Poznania jest Kostrzyn, którego zabytki opisujemy poniżej. Zabytkiem jest położony na południe od rynku, późnogotycki kościół pod wezwaniem św. Piotra i Pawła, trzynawowy, spalony podczas wojen szwedzkich, a odbudowany w 1791 r. staraniem klarysek i mieszczan kostrzyńskich, o czym przypomina XVIII-wieczna tablica pamiątkowa wmurowana w mur świątyni. Resztki zniszczonej wieży rozebrano w 1839 r.
Zachowała się również dzwonnica, obecnie odrestaurowana, z przełomu XVIII i XIX wieku z trzema zabytkowymi dzwonami. Na jednym z zabytkowych dzwonów znajduje się łacińska inskrypcja z 1712 roku upamiętniająca odbudowę kościoła po wojnach ze Szwecją: „Co wroga ręka Szwedów zburzyła, szczodrobliwością mieszczan kostrzyńskich zostało odbudowane”. Wartość historyczną ma ciąg domków mieszczańskich zlokalizowanych wzdłuż ulicy Średzkiej[potrzebne źródło], a pochodzących z XVIII wieku (nr 30 i 35) i XIX wieku (nr 2 i 4) oraz dawna szkoła (obecnie Przedszkole miejskie) z 1849 roku, z zabytkowym zegarem.
Budynek dawnej poczty dyliżansowej mieszczącej się przy ulicy Poznańskiej, dworek z początku XIX wieku przy ulicy Kościuszki 33. Na cmentarzu parafialnym jest grób powstańca z 1863 r. oraz mogiły powstańców wielkopolskich i pomordowanych w latach okupacji. Praktycznie dalej dojeżdżając do Swarzędza, znajdujemy się w aglomeracji poznańskiej.
Warto jednak w Swarzędzu, miejscowości znanej jako miasto stolarzy nad jeziorem Swarzędzkim, zwrócić uwagę na kilka zabytkowych miejsc. Znajdziemy tu kościół pw. św. Marcina z 1638, wielokrotnie przebudowany, zespół pałacowy przy ulicy Poznańskiej, obejmujący: pałac z XIX/XX w., park z końca XIX w., XX w. i Skansen Pszczelarski w dzielnicy Nowa Wieś, dom przy ulicy Piaski 3, szachulcowy, z XVIII/XIX w., dom przy ulicy Piaski 8 z początku XIX w., dom przy Rynku 23 z początku XIX w., dom przy ulicy Warszawskiej 5 z XVIII/XIX w.
Mamy nadzieję, że trasa ta, przypadnie wam do gustu, polecamy!